اولین چیزی که در زمان عرضه یک کالا یا خدمت بایستی مشخص شود، قیمت است. برای مشخص کردن قیمت یک کالا و محاسبه میزان سود و مدیریت آن، باید از هزینه‌هایی که برای آن صرف کرده‌اید مطلع باشید. یکی از مؤلفه های عملکردی که مخارج تولید و یا ارائه خدمت را بیان می‌کند بهای تمام شده کالا است. با داشتن اطلاعات کافی و دقیق از بهای تمام شده کالاها می‌توانید ارزیابی درستی درباره‌ی قیمت، کم کردن هزینه‌ها، تعیین دستمزد و قدرت رقابت در بازار به دست آورید.
بهای تمام شده کالای فروش رفته
بهای تمام شده کالای به فروش رفته، به هزینه‌هایی اشاره دارد که به صورت مستقیم در جریان تولید محصول فروخته شده در یک واحد تولیدی دخیل هستند و در بهای تمام شده کالا لحاظ می‌شوند. این هزینه‌ها غالبا شامل دستمزد نیروی کار و موادی است که در فرایند تولید کالاها مورد استفاده قرار می‌گیرند. به عبارت ساده‌تر، بهای تمام شده کالای فروخته شده شامل تمامی هزینه‌هایی است که در پروسه ایجاد و تولید محصولات فروشی یک شرکت یا واحد تولیدی صرف می‌شوند.
در محاسبه بهای تمام شده کالا هزینه‌های غیرمستقیم همانند عرضه و بازاریابی لحاظ نمی‌شوند. این مبالغ توسط مدیران حسابداری و با استفاده از فرمول بهای تمام شده کالای به فروش رفته محاسبه می‌شوند که این محاسبه با استفاده از یک نرم افزار حسابداری پیشرفته انجام می‌شود.
چه عواملی در محاسبه بهای تمام شده کالا موثرند؟
محاسبه بهای تمام شده کالا براساس عوامل زیر انجام می‌شود:
مواد اولیه: موادی که در جریان تولید کالا مستقیما به کار گرفته می‌شوند.
دستمزد نیروی کار: شامل دستمزد کارگران و افرادی است که به صورت مستقیم در خط تولید و فرایند تبدیل مواد اولیه به کالاهای تولیدی فعالیت دارند.
دستمزد غیر مستقیم: پرداخت دستمزد برای کسانی را شامل می‌شود که حضور آنها به صورت غیر مستقیم در فرایند تولید الزامی است همانند مدیران، کارکنان قسمت پشتیبانی، نگهبانی و …
مواد غیرمستقیم: در روند تولید کالا به طور مستقیم مورد استفاده قرار نمی‌گیرند اما تولید بدون آنها میسر نیست. این مورد شامل موادی مانند روغن، گریس، مواد سوختی، لوازم یدکی و … است.
سایر هزینه‌ها: هزینه‌های مازاد مانند اجاره بها، تعمیر و نگهداری، برق و آب و …
انواع بهای تمام شده در حسابداری
بهای تمام شده در سازمانها به شکلها و روشهای مختلفی محاسبه می‌شود. در زیر به بررسی هر یک از این روشها می‌پردازیم:
بهای تمام شده در ترازنامه
هر چقدر بهای تمام شده کالای فروش رفته افزایش یابد، به بیشتر شدن موجودی نقد منجر می‌شود. به دارایی جاری شرکت در ترازنامه، موجودی نقد گفته می‌شود. دارایی جاری شرکت با افزایش قیمت تمام شده کالای فروش رفته افزایش می‌یابد. از سوی دیگر باعث بیشتر شدن سود انباشته شده در آخر سال می‌شود و بر میزان درآمد صاحبان سرمایه اثر می‌گذارد.
بهای تمام شده کالا در سیستم دائمی
دقت بالای این روش محاسبه، ویژگی متمایز آن در مقایسه با سیستم ادواری است. در سیستم دائمی بهای تمام شده کالای به فروش رفته، از طریق ثبت مداوم و دائمی کالاها در حساب محاسبه می‌گردد. در این روش همه رویدادهای مالی از قبیل فروش، کالای منسوخ شده و فروش و اطلاعات انبارگردانی بطور مجزا ثبت می‌شوند.
در سیستم دائمی ثبت سابقه خرید و فروش و موجودی به شکلی منظم و مداوم از اهمیت بسزایی برخوردار است. در کارت موجودی، همه اقلام خرید و فروش به ترتیب تاریخ به ثبت می‌رسند. موجودی کالا در زمان خرید، بدهکار و حسابهای پرداختنی بستانکار تلقی می‌شوند.
بهای تمام شده در سیستم ادواری
بهای تمام شده کالای فروش رفته در سیستم ادواری شامل کالای منسوخ یا حذف شده، سرقت رفته و موجودیهای به فروش رفته است. در سیستم ادواری برای به دست آوردن هزینه کالای فروش رفته، موجودی پایان دوره را از خرید کسر و با موجودی اول دوره جمع می‌کنند.
بهای تمام شده کالای فروش رفته در صورت زیان و سود
از این بها با عنوان هزینه دوره مالی نیز یاد می‌شود. در محاسبه بهای تمام شده کالای فروش رفته در صورت سود و زیان برای رعایت اصل تطابق حسابداری، هزینه و درآمد کالای فروش رفته با یکدیگر تطبیق داده می‌شود.
این بها از حساب کالای ساخته شده به حساب قیمت تمام شده کالای فروخته شده منتقل می‌شود تا در خلاصه حساب سود و زیان لحاظ شود. با کم کردن بهای تمام شده از مقدار فروش خالص، محاسبه سود یا زیان ناخالص به دست می‌آید. از بهای تمام شده در صورت سود و زیان برای به دست آوردن سود ناویژه استفاده می‌شود.
بهای تمام شده در حسابداری صنعتی
این روش به طور ویژه برای محاسبه هزینه‌های شرکت جهت تولید یک محصول به کار می‌رود. اتخاذ چنین روشی می‌تواند برای داشتن یک برنامه‌ریزی مناسب و مشخص در فرایند تولید به مدیران کمک کند. برای این کار ابتدا اندازه تمام عملیات مشخص و سپس هزینه‌ها برای مقایسه و ارزیابی نتیجه نهایی در بخش خروجی مورد استفاده قرار می‌گیرد تا در راستای عملکرد بهتر مدیریت مالی شرکتها به کار گرفته شود.
نرم افزار فروشگاهی رایما خدمتی متمایز
امروزه استفاده از نرم افزارهای فروشگاهی در راستای مدیریت آسان، پذیرش پرداخت‌ها و ارزیابی شرایط فروش برای هماهنگی با روندهای توسعه‌ای در سایر حوزه‌ها بسیار حائز اهمیت است.
نرم افزار حسابداری پوشاک رایما توسط گروه مهندسی رایورز در راستای کمک به فروشگاه‌های کوچک و بزرگ برای مدیریت بهتر کسب و کار، تسهیل در انجام امور توسط صندوقداران و به حداقل رساندن خطاهای انسانی طراحی و عرضه گردیده است. با خرید نرم افزار حسابداری فروشگاه رایما می‌توانید براساس گزارش‌های مالی مطمئن و دقیق تصمیمات توسعه‌ای بهتری اتخاذ نمایید. این گزارش‌ها می‌تواند شامل گزارش سود به تفکیک کالاها، کالاهای فروش نرفته، گزارش جامع فروشگاه و … باشد.